View source for The Wonders of Humanity/nl

{{UX
|seotitle={{TextCarcassonne}} - {{TranslatedPageName}}
|sortingtitle=Wonderen van de Mensheid, De
|image={{filepath:Wonders_of_Humanity_C3_Promo_Image_01.png|nowiki}}
|description={{#lst:{{FULLPAGENAME}}|description}}
|type=expansion
|complete=yes
}}
<span style="display:none"><section begin="description" />
De uitbreiding '''De Wonderen van de Mensheid''' bevat megategels ter grootte van 5 vakken in verschillende samenstellingen. Elke megategel bevat een wonder dat in verschillende tijden door de mens is gebouwd. Elk ervan geeft je afzonderlijke voordelen. Maar iedereen kan er per spel maar één gebruiken. Bemachtig snel een passend wonder om er zo vaak mogelijk van te profiteren!
<section end="description" /></span>
<languages />{{ChooseDesign|image=Wonders of Humanity C3 Tile 04.png|noredesign=true}}
{{Breadcrumbs
|link1={{CarcassonneLink}}
}}

{{ExpansionDescription|color=#523500|backgroundcolor=#ffefd3|bordercolor=#986200|image={{WondersOfHumanityLink|logo=name|edition=C3}}}}

<div class="toclimit-4">
{| style="float:right; text-align:center;"
|-
| <!-- [[File:Wonders_of_Humanity_C3_Promo_Image_01.png|200px|thumb|right|<br />Promotie-afbeelding van De Wonderen van de Mensheid zoals geplaatst op Instagram]]-->
| [[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Envelope.jpg|200px]]<br />Envelop van Set I
| [[File:WoH Set2 Envelope.png|200px]]<br />Envelop van Set II
|}
__TOC__
</div>

{{DottedFrameMessage|text=''De wonderen der mensheid hebben Carcassonne bereikt. Elk van hen brengt je afzonderlijke voordelen. Maar iedereen kan er per spel maar één gebruiken. Bemachtig snel het wonder dat je wilt om er zo vaak mogelijk van te profiteren!''
}}

== Algemene informatie en opmerkingen == 

{| style="float:right;"
|- valign="top"
| <!--[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Envelope.jpg|150px|thumb|right|Envelop met uitbreiding]]-->
| [[File:{{WondersOfHumanityLink|logo=name|edition=C3}}|thumb|link=|80px|Markering]]
|}

'''De wonderen van de mensheid''' werd in {{Year|2023}} (Set I) en {{Year|2024}} (Set II) uitgegeven door [[Hans im Glück/nl|Hans im Glück]]. De uitbreiding bevat wondertegels die zich in verschillende vormen uitstrekken over 5 vakken. Op elke tegel staat een wonder dat door de mens in verschillende tijden is gebouwd. De eerste set bevat de volgende wonderen:
* Stonehenge, een prehistorisch monument bij Amesbury in het zuiden van Engeland (UK).
* Circus Maximus, een oude Romeinse Arena voor wagenrennen en massavermaak in Rome, Italië.
* Notre-Dame, een middeleeuwse gotische kathedraal in Parijs, Frankrijk.
* Alhambra, een paleis- en vestingcomplex uit de 13e eeuw in Granada, Spanje.
De tweede set bevat de volgende wonderen:
* Aboe Simbel, een stel rotstempels in Egypte, gebouwd in de 13<sup>e</sup> eeuw voor Christus.
* Tikal, een antieke Maya-stad in noordelijk Guatemala.
* Ankor Wat, een tempelcomplex in Cambodja uit de 10<sup>e</sup> eeuw.
* Terracottaleger, meer dan 7000 levensgrote soldaten in een vroeg-Chinees grafcomplex.

Deze uitbreiding heeft [[Visual Changes in the 2nd Edition/nl#Cities with clipped buildings|steden met afgesneden gebouwen]].
<br clear="both" />

{{DottedFrameMessage|width=95%|align=left|text=
'''Opmerking:''' Alle wondertegels tellen voor 5 verbonden gewone tegels.
}}

== Speelmateriaal == 

=== Set I ===

* 4 wondertegels met Wonderen van de Mensheid
{{BeginTileList|width=100%}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_02.png|160px]]
|-
| align="center" | Notre-Dame
|}
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_01.png|160px]]
|-
| align="center" | Stonehenge
|}
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_03.png|160px]]
|-
| align="center" | Circus Maximus
|}
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_04.png|160px]]
|-
| align="center" | Alhambra
|}
{{EndBlock}}
{{EndTileList}}

{{DottedFrameMessage|align=left|text=
'''Opmerking:''' De kaart op de achterkant van de eerste set wondertegels (Stonehenge, Notre-Dame, Circus Maximus en Alhambra) is alleen van toepassing voor het Carcassonne Game Festival 2023 in Carcassonne.. 

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Map_on_Backs.png|thumb|left|x200px| Het Plattegrond van Carcassonne op de achterkant van de wondertegels na het in elkaar zetten]]
}}

=== Set II ===

* 4 wondertegels met Wonderen van de Mensheid
{{BeginTileList|width=100%}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_05.png|260px]]
|-
| align="center" | Aboe Simbel
|}
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_06.png|160px]]
|-
| align="center" | Tikal
|}
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_07.png|160px]]
|-
| align="center" | Angkor Wat
|}
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
{|
|-
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Feature_Tile_08.png|160px]]
|-
| align="center" | Terracottaleger
|}
{{EndBlock}}
{{EndTileList}}

== Spelregels ==

=== Voorbereiding ===

We raden je aan om met minstens 90 tegels en één extra meeple te spelen (bijv. basisspel + 1e uitbreiding). <ref>
{{IconWorld}}
De oorspronkelijke versie van de regels stelde voor om met meer dan alleen de basisspeeltegels (ongeveer 90+) te spelen door tegels naar wens toe te voegen (meer basisspeeltegels of van de (mini-)uitbreidingen, zonder de regels daarvan toe te passen).
</ref> Negeer eventuele extra spelregels van die uitbreiding. 

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_01.png|thumb|right|200px|'''Voorbeeld:''' Opstelling voor 4 spelers, waarbij twee meeples per speler naast veld 10 van het scoretableau worden geplaatst.]]

* Elke speler neemt alle 9 meeples in één kleur. Zet 2 meeples van elke kleur naast veld 10 buiten het scoretableau.
::'''Opmerking:''' Een van deze twee meeples wordt alleen gebruikt om jouw wonder te markeren. Je kunt de grote meeple van de 1<sup>e</sup> uitbreiding gebruiken of een andere meeple in die kleur.
* Zet zoals gebruikelijk een telmeeple op veld 0 van het scoretableau. Alle spelers beginnen het spel met 6 meeples in hun voorraad.
* Kies per speler 1 wondertegel. Je kunt ook wonderen uit verschillende sets combineren. Leg ze open naast het scoretableau. Leg de overgebleven wondertegels weg, je hebt ze niet nodig voor dit spel.
<ref>
{{IconWorld}}
Eén set wonderen beperkt het aantal spelers tot maximaal 4. Je zult twee sets nodig hebben om met meer dan 4 spelers te spelen.
</ref> 

{{DottedFrameMessage|align=left|text=
'''Opmerking:''' Als alternatief kun je ook zoveel wonderen klaarleggen als je wilt. Je hebt dan meer keuze en je kunt later in het spel het wonder kiezen dat jou het beste uitkomt.
}}
<br clear="both" />

<span id="gameplay"></span>

=== Een wondertegel aanleggen ===
<div class="wica-banner-icon" style="margin-right: 1em; position:relative;"><div style="position:absolute; right: 0"><slideshow transition="cut" refresh="3500">
<div>{{Feature|name=WondersOfHumanitySymbolsSet1|size=x65px|variant=image}}</div>
<div>{{Feature|name=WondersOfHumanitySymbolsSet2|size=x65px|variant=image}}</div>
</slideshow></div></div>

Er is voor elke speler maar één wonder. Om een wondertegel te krijgen, moet je aan een voorwaarde voldoen. Dit valt onder sectie [[#3. Scoring a feature|{{ColorRed|3. Puntentelling afhandelen}}]] wat hierna beschreven staat:

{{RulesScoring|title=3. Puntentelling afhandelen en een wondertegel krijgen|rules=

Er is voor elke speler 1 wonder. Je kunt dus maar één keer tijdens het spel een wondertegel krijgen. (Zie [[#variant_2_wonders|onder]] voor een variant met twee wonderen per speler.)

Wanneer jouw telmeeple het '''veld met de meeple-paren''' bereikt of voorbijgaat (de eerste keer is dat veld 10), voer je achtereenvolgens de volgende stappen uit:  

# Kies een van de beschikbare wondertegels en leg deze voor je neer. Je legt hem '''nog niet''' aan speelveld. (Zie [[#placing_wonder|{{ColorGreen|1. Een wondertegel aanleggen.}}]]).
# Neem jouw twee meeples die naast het scoretableau liggen en voeg ze toe aan je voorraad.
# Verplaats alle '''overgebleven''' meeples die naast het scoretableau liggen '''5 velden vooruit''' (m.a.w. de eerste keer naast veld 15, dan naast veld 20 en tenslotte naast veld 25).
<br />
'''ATTENTIE:''' Je mag de meeple-paren nooit '''voorbij veld 25''' verplaatsen, ook niet als er meer dan 4 spelers zijn. De meeples blijven naast veld 25 staan totdat ze door alle andere telmeeples zijn bereikt. 

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_02.png|thumb|right|200px|'''Voorbeeld:''' {{ColorRed|Jij}} bent de eerste speler die 10 punten haalt, dus jij krijgt als eerste een wondertegel. Vervolgens neem je jouw meeples die naast het scoretableau staan in voorraad. Verplaats tot slot de meeples van de andere spelers naar veld 15.]]

'''Speciaal geval:'''
Als meerdere spelers in dezelfde beurt het veld met de meeple-paren bereiken, kiest degene die aan de beurt is wie van hen een wondertegel mag pakken. Daarna worden de meepleparen zoals gebruikelijk 5 velden vooruit gezet. Als er nog meeples van andere spelers (die nog geen wonder hebben gepakt) op of voorbij het veld met de meeple-paren staan, kiest degene die aan de beurt is opnieuw wie het volgende wonder mag pakken, enzovoort.
<br clear="both" />
}}

<span id="placing_wonder"></span>
{{RulesPlacingTile|title=1. Een wondertegel aanleggen|rules=
Als er een '''wondertegel''' voor je ligt, '''trek je geen tegel''', maar leg je de wondertegel volgens de gebruikelijke spelregels aan.<ref>
{{IconWorld}}
Wondertegels mogen aangrenzend aan andere wondertegels aangelegd worden. Er zijn, buiten de gebruikelijke spelregels, geen beperkingen bij het aanleggen ervan.
{{FAQ|width=600px|title=
Mag een wondertegel aangrenzend aan een andere wondertegel (rand-rand of hoek-hoek) aangelegd worden?
|text=
Ja, dat is mogelijk. (10/2023)
}}
</ref> Als je de wondertegel hebt aangelegd, moet je deze markeren met een van de 2 meeples die je samen met de wondertegel hebt gekregen. Om dit te doen, plaats je de markeermeeple in het midden van het wonder (niet op een stad, weg of veld). Deze meeple blijft daar tot het einde van het spel staan. Voor een beter onderscheid met andere meeples, kun je de markeermeeple ondersteboven neerzetten.

'''Opmerking:''' 
In het zeldzame geval dat het niet mogelijk is om de wondertegel passend aan te leggen, trek je een tegel die je meteen moet aanleggen om er onmiddellijk daarna jouw wondertegel daaraan aan te leggen. Als dit ook niet mogelijk is, wordt de tegel uit het spel gehaald (ook al had hij wel gepast) en trek je een andere tegel, totdat je jouw wondertegel aan kunt leggen. Je mag geen meeple op de extra getrokken tegel zetten.

'''Bijzondere situatie:''' Het spel eindigt als niemand in zijn beurt een landtegel of wondertegel aan kan leggen, zelfs als andere spelers nog wondertegels hebben. <ref>
{{IconArrow}}
Deze alinea ontbreekt in de oorspronkelijke spelregels. Deze is hier echter voor de duidelijkheid toegevoegd omdat in 10/2024 verhelderd werd dat deze uitspraak die in C3 (3<sup>e</sup> editie) voor {{CastlesGermanyLink|edition=C2|variant=long|logo=noborder}} geldt ook op deze uitbreiding van toepassing is. 
</ref>
}}

{{RulesPlacingMeeple|title=2. Een meeple op een wondertegel plaatsen|rules=
Nadat je je wonder hebt aangelegd en gemarkeerd, '''mag''' je onmiddellijk '''maximaal 2 meeples''' op '''verschillende onbezette projecten''' (stad, weg, klooster of weide) van deze wondertegel zetten. Je mag ook slechts één of geen meeple zetten. Als je 2 meeples zet, mogen ze ook op hetzelfde vak staan. <ref>
{{IconWorld}}
Dit betekent dat je twee verschillende projecten op de wondertegel mag bezetten, zelfs als ze op hetzelfde vak liggen.
</ref>

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_03.png|frame|none|200px|'''Voorbeeld:''' {{ColorRed|Jij}} legt Alhambra aan en '''jij''' zet een meeple ondersteboven op het wonder. Vervolgens zet {{ColorRed|jij}} een meeple in de stad en een andere meeple op de onbezette weg op de wondertegel.]]
}}

{{RulesScoring|title=3. Puntentelling van een wonder|rules=
Elk wonder heeft zijn eigen werking waarmee je punten kunt krijgen. Sommige wonderen leveren je punten op '''tijdens het spel''', terwijl andere je punten opleveren bij het '''einde van het spel'''. <ref>
{{IconArrow}}
Deze zin is verwijderd uit de eerste herziene regels, dus het effect van de wonderen begint in jouw volgende beurt na het aanleggen ervan:<br>
:''Vanaf de beurt waarin je jouw wonder aanlegt en markeert, kun je het gebruiken om punten te krijgen.''	
</ref>

{{ThinFrameBanner|'''Puntentelling tijdens het spel'''|margin=20px 0px 20px 0px;}}

<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<span id="notredame"></span>
</div>

{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_01.png|text=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_01.png|text='''Notre-Dame'''
'''Tijdens het spel''' (niet tijdens de beurt waarin je de Notre-Dame wondertegel aanlegt), als je een meeple op een van de 8 tegels die een klooster omringen zet, dan krijg je '''onmiddellijk 3 punten'''. Het maakt niet uit of er een monnik op het klooster staat of niet. <ref>
{{IconArrow}}
Deze zin ontbrak in de oorspronkelijke Engelse spelregels en werd uiteindelijk bij de derde revisie die in 10/2023 uitgegeven werd toegevoegd.
</ref> Ook als er meerdere kloosters aan de tegel grenzen waar de meeple gezet is, krijg je nog steeds "'''slechts" 3 punten'''. <ref>
{{IconWorld}}
Deze zin werd bijgewerkt in de tweede revisie van de spelregels die in 10/2023 werd uitgegeven.
</ref>

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_04.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' {{ColorRed|Rood}} zet zijn meeple op deze tegel een krijgt onmiddellijk 3 punten.]]
}}

<div class="mw-translate-fuzzy">
<hr style="margin-bottom: 1ex" />
</div>

{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_02.png|text='''Stonehenge'''
Als je tijdens je beurt (niet bij het aanleggen van de Stonehenge wondertegel zelf) een of meer '''bezette wegen''' afbouwt, '''krijg jij onmiddellijk 3 punten''' voor elke weg die je hebt afgebouwd (ook als je zelf geen meeple op die weg hebt). Daarna tel je zoals gebruikelijk de punten voor de weg. <ref>
{{IconWorld}}
Deze alinea werd bijgewerkt in de eerste herziene spelregels die in 10/2023 werd uitgegeven.
</ref>

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_05.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' {{ColorRed|Jij}} bouwt een weg met een meeple erop af. Je krijgt direct 3 punten. Na het behalen van deze bonuspunten gaat de puntentelling zoals gebruikelijk verder en krijgt {{ColorYellow|geel}} 4 punten voor de weg (4 tegels x 1 punt).]]

{{FAQ|width=600px|title=
Krijg je de Stonehenge-bonus als je een onbezette weg afbouwt en er daarna een meeple op zet op de tegel die je zojuist hebt aangelegd?
|text=Ja, dat is mogelijk. Je zet de meeple in {{ColorBlue|2. Een meeple zetten}} vlak voordat je {{ColorRed|3. Punten krijgen voor een wonder}} uitvoert. (3/2024)}}
}}

<hr style="margin-bottom: 1ex" />

{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_05.png|text='''Aboe Simbel'''
Als je aan de beurt bent, mag je uit 2 tegels kiezen. De eerste keer trek je 2 tegels. Je kiest er één en legt die zoals gebruikelijk aan. Leg de andere gedekt voor je neer voor een latere beurt.
Als je weer aan de beurt bent, trek je weer een tegel en kies je weer uit de twee tegels, en zo verder.
Als er aan het einde van het spel geen tegels meer getrokken kunnen worden, leg je de tegel die je nog voor je hebt liggen aan. Als jouw niet-gekozen tegel de laatste van het spel is, gaat die naar de volgende speler voor de laatste beurt.

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_08.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' {{ColorRed|Jij}} trekt een tegel, hekijkt die en kiest er één. Je bepaalt welke je nu aan wilt leggen. De andere leg je gedekt voor je neer.]]
}}

<div class="mw-translate-fuzzy">
<hr style="margin-bottom: 1ex" />
</div>

{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_06.png|text='''Tikal'''
Als er een stad wordt geteld die uit tenminste drie tegels bestaat en waarop je tenminste één meeple hebt, krijg je '''2 punten''' voor elk van jouw eigen meeples in een stad op het speelveld. Hierbij geldt het volgende:
* Je hoeft geen meerderheid te hebben in de stad die geteld wordt.
* Ook voor de meeple(s) in de stad die geteld wordt krijg je 2 punten.

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_09.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' {{ColorBlue|Blauw}} krijgt punten voor de stad die groter is dan twee tegels en waarop ook jij een meeple hebt. Aangezien {{ColorBlue|blauw}} daar de meerderheid heeft, krijgt hij de punten voor de stad, maar jij krijgt punten voor jouw Tikal-wonder. Op dit moment heb je in totaal 4 meeples op steden op het speelveld en dus krijg je (4 x 2 =) 8 punten.]]
}}

{{ThinFrameBanner|'''Puntentelling aan het einde van het spel'''|margin=20px 0px 20px 0px;}}

{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_03.png|text='''Circus Maximus'''
'''Aan het einde van het spel''' krijg je, afhankelijk van het aantal spelers, punten voor '''elke meeple van een andere kleur''' in nog niet afgebouwde steden:
<table>
<tr>
<td>2 spelers:</td>
<td>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
<td>'''4 punten'''</td>
</tr>
<tr>
<td>3-4 spelers:</td>
<td>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
<td>'''3 punten'''</td> 
</tr>
<tr>
<td>5+ spelers:</td>
<td>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
<td>'''2 punten'''</td>
</tr>
</table>

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_06.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' Gedetailleerd overzicht aan het einde van het spel: In een spel met drie spelers krijg {{ColorRed|jij}} 6 punten voor de ridders van {{ColorYellow|geel}} (2 meeples x 3 punten) en 3 punten voor die van {{ColorBlue|blauw}} (1 meeple x 3 punten). Je krijgt geen punten voor {{ColorRed|jouw}} eigen meeple.
]]
}}

<hr style="margin-bottom: 1ex" />

{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_04.png|text='''Alhambra'''
'''Aan het einde van het spel''', krijg je '''5 punten voor elk van je boeren'''. Wordt er met tenminste 120 tegels gespeeld, dan krijg je '''6 punten'''. Ongeacht of de boer ook nog punten krijgt voor de weide zelf.
{{IconArrow}}
Deze alinea is bijgewerkt in 9/2024 met het uitbrengen van Set II. Daarvoor leverden boeren in alle gevallen slechts 4 punten op.</ref> <ref>
{{IconWorld}}
We hebben deze alinea bijgewerkt om die in overeenstemming te brengen met de Duitse spelregels, aangezien de bewoording van de Engelse nogal verwarrend was.
</ref>

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_07.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' Gedetailleerd overzicht aan het einde van het spel: {{ColorRed|Rood}} krijgt 10 punten voor diens boeren op het speelveld (2 boeren x 5 punten).]]
}}

<hr style="margin-bottom: 1ex" />

{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_07.png|text='''Angkor Wat'''
Voor elke weg (onafgebouwd of afgebouwd) die '''tenminste 5 tegels lang is''', krijg je aan het einde van het spel '''5 punten'''.

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_10.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' Aan het einde van het spel tel je eerst alle wegen die tenminste 5 tegels lang zijn. Het maakt niet uit of die wegen al geteld zijn of dat ze nog onafgebouwd zijn, noch of je er meeple(s) op hebt staan. In dit geval tel je 2 wegen die hieraan voldoen en dat lever je (2 x 5 =) 10 punten op.]]
}}

<hr style="margin-bottom: 1ex" />

<div class="mw-translate-fuzzy">
{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Symbol_08.png|text='''Terracottaleger'''
Je krijgt 2 punten voor elke rij of kolom die aan het einde van het spel uit 7 of meer tegels bestaat. Daarbij geldt het volgende:
* Dezelfde tegels tellen zowel voor de kolom als voor de rij.
* Elke kolom en rij wordt maar één keer geteld.
</div> 

<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{FAQ|width=600px|title=
Does the Terracotta Army wonder grant 2 points per each stretch highlighted in yellow or just 2 points for the whole row (the row is scored only once)?
|text=
You just get 2 points for this yellow highlighted part. (1/2025)
</div>

<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Clarification_Example_01.png|thumb|none|x300px|'''Example:''' This scenario includes 2 stretches of 7+ tiles on the same row (marked in yellow) separated by a gap. This row would only grant 2 points. So, the player with the Terracotta Army wonder will score 8 points in this case ( (2 rows + 2 columns) x 2 points = 4 x 2 points.]]
}}
</ref>
</div>

[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Example_11.png|frame|none|'''Voorbeeld:''' Aan het einde van het spel ga je de kolommen en rijen langs en telt welke uit meer dan 7 tegels bestaan die aan elkaar grenzen zonder gat. In dit geval is er één rij en één kolom. Hiervoor krijg je (2 x 2 =) 4 punten.]]
}}

'''Belangrijk!'''
* Elke wondertegel telt als 5 individuele normale tegels. De wegen en steden kunnen dus uit meer dan één tegel bestaan. Je moet hier rekening mee houden bij de puntentelling.
** '''Set I:'''
*** Stonehenge en Notre-Dame hebben elk een weg die over 2 tegels loopt.
*** Het Alhambra bevat een stad die 3 tegels beslaat, het Circus Maximus bevat een stad die 4 tegels beslaat, en Nôtre Dame bevat een stad die 2 tegels beslaat. <ref>
{{IconWorld}}
Deze zin is met het oog op compleetheid en helderheid in overeenstemming met de verhelderingen die in 03/2024 verstrekt zijn bijgewerkt.
</ref>
** '''Set II:'''
*** Aboe Simbel, Ankor Wat, en Terracottaleger hebben elke een weg die over twee tegels loopt. Tikal heeft een weg die over 3 tegels loopt.
*** Tikal en Ankor Wat hebben elk stadsdelen die niet met elkaar verbonden zijn. <ref>
{{IconWorld}}
Deze zin is met het oog op compleetheid en helderheid toegevoegd.
</ref>

|finalscoring=

Aan het einde van het spel tel je '''eerst de punten voor de wonderen die aan het einde van het spel punten opleveren'''. Daarna ga je verder met de normale eindtelling. <ref>
{{IconWorld}}
Met het oog op compleetheid en helderheid is deze zin naar een aparte sectie verplaatst.
</ref>

}}

=== [[File:Variant.png|x18px]] Variant - 2 wonderen per speler <span id="variant_2_wonders"></span>===

Als je al bekend bent met deze uitbreiding, kun je ook de volgende variant proberen, waarbij elke speler met maximaal 2 wonderen speelt. Je kunt dan twee wonderen benutten. Afhankelijk van de situatie, kun je ook interessante combinaties bouwen.

{{DottedFrameMessage|align=center|text=
'''Opmerking:''' Alle spelregels blijven hetzelfde. We noemen hier alleen wat er verandert.
}}
<br clear="both" />

==== Opzetten ====

We raden aan dat er met tenminste 120 tegels en '''2 extra meeples''' (bijv. basisspel + rivier + 1<sup>e</sup> uitbreiding en eventuele andere tegels van (mini-)uitbreidingen). Negeer echter de spelregels van de uitbreidingen.<ref>
{{IconWorld}}
Of negeer de spelregels van de uitbreidingen niet en kijk onder het kopje [[#Other expansions|overige uitbreidingen]] voor verdere verhelderingen uit de gemeenschap. We weten wat jullie willen.
</ref>
* Elke speler neemt '''10 meeples''' van één kleur. Zet '''2 meeples''' van elke kleur naast veld 10 van het scoretableau, en '''1 meeple''' naast het startveld 0/50.
* Kies '''2''' of het gewenste aantal '''wonderen''' per speler en leg ze naast het scoretableau.

==== De tweede wondertegel ontvangen ====

Als jouw telmeeple '''veld 50''' bereikt of voorbijgaat, kies je jouw tweede wonder, legt die voor je neer en neem je jouw meeple die naast het 0/50 startveld staat in voorraad. Deze gebruik je om bij de volgende beurt jouw tweede wonder te markeren nadat je die hebt aangelegd.

=== Aanvullende verhelderingen ===

<div style="margin-bottom: 20px;">
{{GreyStrip|title=Wegen, steden en weiden op wondertegels|icon={{Feature|name=Road|variant=image|size=60px|edition=C2}} {{Feature|name=City|variant=image|size=60px|edition=C3}} {{Feature|name=Field|variant=image|edition=C2}}}}
</div>

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{BaseGameLink|edition=C2|text=''}}Algemene opmerkingen|rules=

{{IconWorld|text=Sommige wondertegels bevatten meerdere steden die zich over verschillende vierkante vakken uitstrekken. Elk vak moet als een aparte tegel geteld worden. De volgende afbeeldingen illustreren het aantal weg- en stadstegels dat voor elke wondertegel geteld moet worden, evenals de bedoelde weideverbindingen. Blauwe cirkels staan voor verbonden weiden en rode cirkels staan voor gescheiden weiden.
}}

'''Opmerkingen:''' 
* De stukken grond naast sommige wonderen maken deel uit van het wonder, niet van de aangrenzende stad.
* Door afwijkingen in het snijden bij de productie van de wondertegels kunnen er variaties onstaan in het aansluiten van weiden. Als er gespeeld wordt met wondertegels die afwijken van de bedoelde weideverbindingen, moeten de spelers onderling overeenstemming bereiken over de weideverbindingen.

{{BeginTileList|width=800px}}
{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_01.png|160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Stonehenge
* Een weg van 2 tegels die zich in twee open wegdelen splitst (tegels links- en middenboven)
* Een stad van 1 tegel (tegel rechtsboven)
* Twee aparte wegen van 1 tegel (tegels midden- en rechtsonder)
* Vier weiden (de blauwe cirkel geeft een smalle weideverbinding aan)
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_02.png|160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Nôtre Dame
* Een weg van 2 tegels met een open wegdeel, die zich splitst en eindigt bij het klooster en het wonder (tegels bovenaan en in het midden)
* Een stad van 2 tegels (tegels links- en middenonder)
* Een weg van 1 tegel (tegel rechtsonder)
* Vier weiden, inclusief de driehoekige weide die omsloten wordt door de bovenste weg (de blauwe cirkels geven twee smalle weideverbindingen aan)
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_03.png|160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Circus Maximus
* Een stad van 4 tegels, de bovenste en onderste delen zijn verbonden door een smalle stadsstrook (tegels van boven tot onder links en midden tot midden-onder)
* Twee aparte wegen van 1 tegel (tegels rechts- en middenonder)
* Vier weiden (de blauwe cirkel geeft een smalle weideverbinding aan)
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_04.png|160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Alhambra
* Een stad van 3 tegels (tegels van boven tot onder links)
* Twee aparte wegen van 1 tegel (tegels midden- en rechtsonder)
* Vijf weiden (de blauwe cirkel geeft een smalle weideverbinding aan, en de rode cirkels geven weidescheidingen aan)
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}

{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_05.png|x160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Aboe Simbel
* Twee aparte steden van 1 tegel (tegels helemaal links en tweede van rechts)
* Eén weg van 1 tegel (tweede tegel van links)
* Eén weg van 2 tegels die zich in twee open delen splitst (twee meest rechtse tegels)
* Drie weiden
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_06.png|160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Tikal
* Twee aparte steden van 1 tegel (tegels midden en rechtsonder)
* Eén weg van 3 tegels (tegels linksboven, middenboven en in het midden)
* Drie weiden
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_07.png|160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Angkor Wat
* Twee aparte steden van 1 tegel (tegels bovenaan en midden links)
* Twee aparte wegen van 1 tegel (tegels bovenaan en midden rechts)
* Eén weg van 2 tegels (tegels midden en onder)
* Drie weiden
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}
{{StartBlock|width=180px}}
<table border="0">
<tr>
<td>[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Grid_Tile_08.png|160px]]</td>
</tr>
<tr>
<td align="left"> Terracottaleger
* Eén stad van 1 tegel (tegel rechtsboven)
* Eén weg van 1 tegel die zich in drie open delen splitst (tegel midden onder)
* Eén weg van 2 tegels (tegels middenboven en rechts)
* Vier weiden
</td>
</tr>
</table>
{{EndBlock}}
{{EndTileList}}


{{FAQ|width=600px|title=
Strekt de stad op de Nôtre Dame wondertegel zich over 2 of 4 tegels uit? De stukken grond rondom de Nôtre Dame strekken zich over 2 aangrenzende vierkante vakken uit (boven en rechts). Het is visueel gezien een beetje dubbel, aangezien er geen echte muur is die de stad afsluit buiten de huisloze stukken grond met de Nôtre Dame die aan de weide grenzen.
|text=De stad beslaat slechts 2 tegels. De stukken grond rondom Nôtre Dame zijn grafisch noodzakelijk om de wegen daar af te sluiten. (3/2024)
}}

{{FAQ|width=600px|title=
De buitenste steencirkel beperkt de omliggende weiden, er staan dus 4 weiden op de Stonehenge wondertegel. Is dat juist?
|text=Dat is inderdaad het geval. (3/2024)
}}

<hr style="margin: 3em 0" />

{{IconWorld}} Een boer op een weide die alleen aan het wonder grenst, maar niet aan de stad naast het wonder, krijgt geen punten voor die stad. Dat kan gebeuren bij sommige weiden op wondertegels:
* De weide rondom het klooster op de Nôtre Dame wondertegel (rechtsboven)
* De weide tussen de wegen op de Circus Maximus wondertegel (midden rechts)
* De weide tussen de wegen op de Alhambra wondertegel (midden rechts)
Merk op dat wonderen (inclusief de stukken grond ernaast) aparte projecten zijn. Wonderen beperken steden, maar maken er geen deel van uit.

{{FAQ|width=600px|title=
Sommige wonderen zoals Nôtre Dame, Circus Maximus en Alhambra bevatten een weide tussen twee wegen die het wonder raken. Raakt die weide de stad of alleen het wonder (en daarmee niet de stad)?
|text=De weide raakt alleen het wonder. Een wonder is altijd neutraal en maakt geen deel uit van een stad. (3/2024)
}}

}}

<div style="margin-bottom: 20px;">
{{GreyStrip|title=Kloosters en wondertegels|icon={{Feature|name=Monastery|variant=image|size=x60px|edition=C2}}}}
</div>

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{BaseGameLink|edition=C2|text=''}}Algemene opmerkingen|rules=

{{IconWorld|text=Elk vierkant vak op een wondertegel telt als voor het tellen van kloosters voor een aparte tegel. Dit geldt zowel voor kloosters die aan een wondertegel grenzen als voor kloosters die op een wondertegel voorkomen.
}}
}}

=== Andere uitbreidingen === 

Dit gedeelte bevat aanvullende informatie over combinaties met andere Carcassonne-uitbreidingen.

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{BaseGameLink|text=''}}Algemene opmerkingen:|rules=

{{IconWorld|text=Je mag '''0, 1, of 2 houten meeples zetten''' op een wondertegel. Dat is '''één enkele actie'''.
}}
* Als je maar één houten meeple zet, mag je in plaats van het zetten van de tweede houten meeple '''geen''' andere actie uitvoeren. <ref>
{{IconWorld}}
Het zetten van 1 of 2 houten meeples als één enkele actie sluit de mogelijkheid van het uitvoeren van enige andere actie in Stap 2b-1 uit (zie '''[[Order of Play/nl|Spelverloop]]'''). 
</ref>
* Als je slechts één of twee houten meeples zet, '''mag''' je die rechtstreeks zetten of een ander spelmechanisme dat voor één van die meeples van toepassing is gebruiken: "Meeple toevoegen" / "Meeple zetten" ('''{{20thAnniversaryExpansionLink|variant=long|logo=noborder}}'''). 

{{IconWorld}} De houten meeples die op de wondertegel '''gezet mogen worden''' zijn de volgende:
* {{Figure|name=NormalMeeple|edition=C3}} ('''{{BaseGameLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Figure|name=Abbot|edition=C3}} ('''{{BaseGameName}} - {{AbbotLink|logo=noborder}}''')
* {{Figure|name=LargeMeeple|edition=C3}} ('''{{InnsCathedralsLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Figure|name=Wagon}} ('''{{AbbeyMayorLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Figure|name=Mayor}} ('''{{AbbeyMayorLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Figure|name=Ringmaster}} ('''{{UnderBigTopLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Figure|name=GuardMeeple}} ('''{{GhostsCastlesCemeteriesLink|variant=long|logo=noborder}}''') 

{{IconWorld}} Na het op de wondertegel zetten van 0, 1, of 2 houten meeples, mag je ook nog zetten:
* {{Figure|name=Phantom}} ('''{{PhantomLink|edition=C1|variant=long|logo=noborder}}''')
</div> <!-- Tweak (close current indenting) -->

<hr style="margin: 3em 0" /> <!-- Separator -->

{{WondersOfHumanityLink|text=''}}'''Notre-Dame Bonus:''' 

<div style="margin-left: 35px; margin-bottomː 10px; padding-bottom: 0.5ex;"> <!-- Tweak (begin new indenting) -->
{{IconWorld}} Alle kloosterachtige gebouwen '''veroorzaken''' de Notre-Dame bonus als er een meeple op een aangrenzende tegel wordt gezet:
* {{Feature|name=Monastery|edition=C3}} ('''{{BaseGameLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Feature|name=Abbey|edition=C2}} ('''{{AbbeyMayorLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Feature|name=Shrine|edition=C2}} ('''{{CountKingRobberLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Feature|name=GermanMonastery|edition=C2}} ('''{{MonasteriesGermanyLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Feature|name=DutchMonastery|edition=C1}} ('''{{DutchMonasteriesLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Feature|name=JapaneseBuilding|edition=C2}} ('''{{JapaneseBuildingsLink|variant=long|logo=noborder}}''')
* {{Feature|name=DarmstadtChurch|edition=C1}} ('''{{DarmstadtPromoLink|variant=long|logo=noborder}}''')

{{IconWorld}} De volgende projecten '''veroorzaken geen''' Notre-Dame bonus als er een meeple op een aangrenzende tegel wordt gezet:
* {{Feature|name=Garden|edition=C3}} ('''{{BaseGameName}} - {{AbbotLink|logo=noborder}}''')
* {{Feature|name=GermanCathedral|edition=C2}} ('''{{GermanCathedralsLink|variant=long|logo=noborder}}''')

}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{AbbotLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op de wondertegel zet, mag je in plaats van het zetten van een tweede houten meeple niet jouw abt terugnemen.
}}
{{IconWorld|text=Een tuin veroorzaakg geen Notre-Dame bonus als er een meeple op een aangrenzende tegel wordt gezet.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{TradersBuildersLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op de wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten geen bouwmeester of varken zetten.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{PrincessDragonLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten niet de fee verplaatsen.
}}
{{IconWorld|text=Als je de fee bij een meeple op de wondertegel zet, is de hele wondertegel beschermd tegen de draak. De draak mag geen enkel vierkant vak van de wondertegel betreden.
}}
{{IconWorld|text=De fee kan niet bij de markeermeeple op de wondertegel worden gezet.
}}
{{IconWorld|text=de wondertegel is één enkele tegel, maar vertegenwoordigt vijf vakken voor het verplaatsen van de draak. De draak raakt wel de hele tegel als hij erop terecht komt (uitgezonderd de markeermeeple op het wonder zelf), maar vertegenwoordigt vijf stappen bij het verplaatsen. Het wonder is een bijzonder gebied dat niet door de draak geraakt wordt.
}}
{{IconWorld|text=Als je de stad op een wondertegel uitbreidt met een jonkvrouwtegel, mag je een willekeurige meeple op de stad verwijderen. Je mag echter niet de markeermeeple verwijderen.
}}
{{IconWorld|text=Je mag een magische pport gebruiken om een meeple op een onafgebouwd, onbezet project op een wondertegel te zetten. Je mag de magische poort niet gebruiken om een meeple op het wonder zelf te zetten, aangezien dat een bijzonder gebied is met speciale spelregels.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{TowerLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Wondertegels tellen als één tegel voor de toren, maar vertegenwoordigen 5 vakken voor het bereik van de toren. Als tenminste één van de vakken die door de wondertegel bezet worden in het bereik van de toren ligt, mag een willekeurige meeple die op de tegel staat gevangen genomen worden, met uitzondering van de markeermeeple.
}}
{{IconWorld|text=Een toren mag geen markeermeeple gevangen nemen. Het wonder is een bijzonder gebied dat niet geraakt wordt door een toren.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{AbbeyMayorLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten geen herenboerderij zetten.
}}
{{IconWorld|text=De algemene spelregel stelt dat de ondergrond voor de herenboerderij stabiel moet zijn - dat betekent dat de hoeken van alle vier de tegels elkaar meoten raken en er een weide in die hoek moet zijn om de herenboerderij te mogen zetten. <br />
Een wondertegel kan derhalve één, twee of drie van de hoeken onder de herenboerderij in beslag nemen.
}}

{{IconWorld|text=Neem, bij het verzetten van de transportwagen, onbezette, onafgebouwde projecten op de huidige tegel en enige andere tegel (vierkant of niet) die de aangrenzende vierkante vakken overlapt in aanmerking.
* Als de transportwagen op een wondertegel staat, gelden alle projecten daarvan als aangrenzend.
* Als de transportwagen op een vierkante tegel staat die aan een wondertegel grenst, gelden alle projecten op de wondertegel als aangrenzend.
* Als de transportwagen op een wondertegel staat, gelden alle projecten op een vierkante of wondertegel op een aangrenzend vierkant vak als aangrenzend.
}}

{{IconWorld|text=Een abdij veroorzaakt de Notre-Dame bonus als er een meeple op een aangrenzende tegel wordt gezet.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{CountKingRobberLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Een cultusplaats veroorzaakt de Notre-Dame bonus als er een meeple op een aangrenzende tegel wordt gezet.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{CatapultLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Het knock out-fiche en het verleiding-fiche hebben geen effect op de markeermeeple op een wondertegel.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{BridgesCastlesBazaarsLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Er mag een brug op een wondertegel gezet worden als aan de voorwaarden voldaan wordt voor het betreffende vierkante vak.
}}
{{IconWorld|text=Als één of meer vakken van een wondertegel een leengoed van een burcht overlapt, veroorzaakt een willekeurig afgebouwd project op die vakken (weg, stad, of klooster) de puntentelling voor de burcht.
* Voor de burcht zijn alle vakken van de wondertegel aparte tegels.
* De projecten op de vakken in de omgeving van de burcht zijn degenen die de puntentelling voor de burcht kunnen veroorzaken. <ref name="nighboring-features">
{{IconWorld}}
Dit is het gevolg van een vergelijkbare officiële verheldering voor spookslotten en de mistbanken op de 2x2 starttegel van '''{{GhostsCastlesCemeteriesLink|variant=long|logo=noborder}}'''.
</ref>
}}
<!--{{IconWorld|text=Als een wondertegel het leengoed van een burcht overlapt, veroorzaakt elk willekeurig project dat op de wondertegel afgebouwd wordt (weg, stad, of klooster) de puntentelling voor de burcht.
* Zodra ook maar één vierkant vak van de wondertegel zich in het leengoed van de burcht bevindt, wordt elk willekeurig project op de wondertegel als in de omgeving van de burcht gezien.
* Het maakt niet uit of het afgebouwd project zich op een vierkant vak in de omgeving bevindt of niet. De burcht neemt de tegel als geheel in aanmerking.
}}-->
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{HillsSheepLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten geen herder zetten.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{UnderBigTopLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een wondertegel aangrenzend aan een tegel met een artiestenveld zet, mag je in plaats van meeples op de wondertegel zetten maar één acrobaat aan de piramide toevoegen.
}}
{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten geen artiestenpiramide tellen.
}}
{{IconWorld|text=Markeermeeples leveren geen punten op voor de circustelling.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{WheelFortuneLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten geen meeple op een kroonveld van het Rad van Fortuin zetten.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{FlyingMachinesLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=De wondertegel telt als 1 tegel die 5 vakken bezet. De vliegtuigen tellen vakken voor het vliegen. Als het vliegtuig op een vak landt dat door een wondertegel wordt bezet, mag ieder project op de hele tegel gekozen worden, dat wil zeggen dat er gekozen mag worden uit de diverse wegen, stad of klooster, indien beschikbaar. Hij mag er alleen landen als het project nog niet is afgebouwd.
}}
{{IconWorld|text=Als het vliegtuig diagonaal vliegt, moeten alle stappen in een rechte lijn liggen in de richting die de pijl op de vliegtuigtegel aangeeft. De hoek mag niet veranderen. Als het vliegtuig op een vak landt waar een wondertegel ligt, dan mag gekozen worden uit de diverse wegen, stad of klooster, indien beschikbaar. Hij mag er alleen landen als het project nog niet is afgebouwd.
}}
{{IconWorld|text=Een vliegtuig mag geen markeermeeple aan een wonder toevoegen.
}}
}}

<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{OtherExpansionRule|expansionlink={{MessagesLink|edition=C2|variant=long}}|rules=
</div>

<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{IconWorld|text=You can obtain a wonder tile if your scoring meeple or your messenger reaches or exceeds the space with your meeple pairs, or the 0/50 space with one meeple next to it, if playing with the variant with 2 wonders per player. Therefore, any of your scoring figures can meet the condition to get the wonder tile.
}}
}}
</div>

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{FestivalLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Je mag geen markeermeeple verwijderen met een feesttegel.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{MonasteriesGermanyLink|edition=C3|variant=long}} / {{DutchMonasteriesLink|edition=C1|variant=long}} / {{JapaneseBuildingsLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Een bijzonder klooster veroorzaakt de Notre-Dame bonus als er een meeple op een aangrenzende tegel wordt gezet.
}}
{{IconWorld|text=Wondertegels tellen voor 5 vierkante vakken bij de puntentelling voor een abt/prior op een bijzonder klooster. Bijzondere kloosters tellen die vierkante vakken mee in de kolommen en rijen te beginnen met de kloostertegel.
}}
* Afhankelijke van hoe een wondertegel eventuele rijen of kolommen overlapt, kunnen één of meer vakken van de wondertegel voor deze puntentelling meetellen. <ref>
{{IconWorld}}
Deze benadering is gebaseerd op de verhelderingen die gegeven werden voor '''{{MarketsLeipzigName}}''' (zie VVV vakken '''{{MarketsLeipzigLink|variant=long|logo=hide|anchor=Other_expansions|text=hier}}''').
</ref>
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{GermanCathedralsLink|edition=C3|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Een Duitse kathedraal veroorzaakt geen Notre-Dame bonus als er op een aangrenzende tegel een meeple wordt gezet.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{WatchtowersLink|edition=C3|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Voor de puntentelling voor een wachttoren voor wegen, steden, kloosters, of wapens worden de projecten op elk vierkant vak van een wondertegel apart in aanmerking genomen. <ref name="nighboring-features" />
}}
{{IconWorld|text=Voor de puntentelling voor een wachttoren voor meeples worden alle meeples op een aangrenzende wondertegel in aanmerking genomen, ook al staan ze niet op aangrenzende vierkante vakken. <ref>
{{IconWorld}}
Dit is het gevolg van een vergelijkbare officiële verheldering voor Duitse burchten.
{{FAQ|nesting=0|width=600px|title=
Als een wachttoren die punten oplevert voor meeples aan slechts een helft van een dubbele tegel grenst, worden dan alleen de meeples op de aan de wachttoren grenzende helft in aanmerking genomen of alle meeples op de tegel?
|text=De wachttoren neemt alle meeples op de dubbele tegel in aanmerking. (10/2022)
}}
</ref>}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{20thAnniversaryExpansionLink|edition=C2|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je het "meeple toevoegen" symbool activeert bij het aanleggen van een wondertegel, kun je die actie met één houten meeple gebruiken en zet je de andere houten meeple zoals gebruikelijk op de wondertegel.
}}
{{IconWorld|text=Als je het "meeple zetten" symbool activeert bij het aanleggen van een wonder tegel, kun je die actie met één houten meeple gebruiken en zet je de andere zoals gebruikelijk op de wondertegel.
}}
{{IconWorld|text=Je kunt niet als tweede meeple een markeermeeple toeveoegen.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{PeasantRevoltsLink|edition=C3|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je één of twee houten meeples op een wondertegel zet, mag je ze elk afzonderlijk beschermen.
}}
{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van het zetten van een tweede meeple geen eerder op het speelveld gezette meeple beschermen.
}}
{{IconWorld|text=Een markeermeeple kan niet beschermd worden tegen boerenopstanden.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{TollkeepersLink|edition=C3|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten geen tolhuisfiche leggen of verplaatsen.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{PlagueLink|variant=long}}|titleafter=Verspreiding van de pest|rules=

{{IconWorld|text=Een wondertegel telt als 1 tegel voor de pestfiches, maar als 5 vakken voor het verplaatsen ervan (vergelijkbaar met de draak).
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{LittleBuildingsLink|edition=C3|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten geen klein gebouw-fiche leggen.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{DarmstadtPromoLink|edition=C1|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Een Darmstadt-kerk veroorzaakt de Notre-Dame bonus als er een meeple op een aangrenzende tegel wordt gezet.
}}
}}

{{OtherExpansionRule|expansionlink={{RussianPromosLink|edition=C1|variant=long}}|rules=

{{IconWorld|text=Als je een houten meeple op een wondertegel zet, mag je in plaats van een tweede houten meeple te zetten mag je geen meeple die door Solovei Razboynik of Vodyanoy gevangengenomen is verwijderen.
}}
{{IconWorld|text=Vodyanoy kan geen markeermeeples van wondertegels gevangennemen.
}}
}}

== Meer informatie over de wonderen ==

{|
|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_01.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Notre-Dame'''
De kathedraal Notre-Dame van Parijs is een rooms-katholieke kerk. Ze werd gebouwd tussen 1163 en 1345 en is een van de vroegste gotische kerkgebouwen in Frankrijk. Ze staat in het historische centrum van Parijs op het Seine-eiland Île de la Cité. Op 15 april 2019 liep het ernstige schade op door een grote brand. Kort daarna besloot het Franse parlement om het volgens het origineel te reconstrueren.

|- 
| colspan="3" | <hr />

|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_02.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Stonehenge'''
Het monument is een megalithisch bouwwerk uit het neolithicum. Het bevindt zich bij de rivier de Avon in de buurt van Amesbury in Zuid-Engeland en werd in verschillende delen (over een periode van enkele honderden jaren) opgericht, op zijn minst vanaf 3000 voor Christus. Er bestaan verschillende theorieën over de aanleiding en het doel van dit zeer uitgebreide monument. Stonehenge staat sinds 1986 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

|- 
| colspan="3" | <hr />

|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_03.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Circus Maximus'''
Het werd eerst in steen gebouwd als permanente constructie en de bouw begon rond 31 voor Christus. Met een totale lengte van ongeveer 600 meter en een breedte van 140 meter was het Circus Maximus het grootste circus in het oude Rome. Het was dus nog groter dan het Colosseum en tot in de moderne tijd het grootste stadion ter wereld. Tot in de 6e eeuw werden er wagenrennen gehouden. De capaciteit zou inmiddels zo'n 250.000 zitplaatsen zijn geweest, hoewel dit slechts op een verhaal is gebaseerd. Waarschijnlijker zijn er 150.000 zitplaatsen geweest (nog steeds zeer indrukwekkend).

|- 
| colspan="3" | <hr />

|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_04.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Alhambra'''
Op de Sabikah Heuvel in Granada, Andalusië, Spanje, staat het stadskasteel Alhambra. Het kasteelcomplex in de Moorse stijl van de islamitische kunst is ongeveer 740 meter lang en 220 meter breed. Vooral de Nasrid paleizen met hun tuinen, de medina en het Renaissance paleis van Karel de Vijfde zijn vandaag de dag belangrijk voor het Alhambra. Het is een van de meest bezochte toeristische attracties in Europa en werd in 1984 uitgeroepen tot werelderfgoed.

|- 
| colspan="3" | <hr />

|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_05.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Aboe Simbel'''
De rotstempels in het dorp Aboe Simbel werden in de 13<sup>e</sup> eeuw voor Christus gebouwd. De twee tempels - de grote gebouwd ter glorie van koning (farao) Ramses II, en de kleinere Hathor-tempel ter nagedachtenis aan zijn vrouw Nefertari - staan sinds 1979 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Om ze te redden van het stijgende water van het Nasser-meer, werden ze tussen 1963 en 1968 afgebroken en 64 meter hoger op een eiland in het Nasser-meer opnieuw opgebouwd.

|- 
| colspan="3" | <hr />

|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_06.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Tikal'''
De oude Maja-stad staat bekend om zijn getrapte tempels. Het ligt in noord-Guatemala, in het regenwourd van Petén en was één van de belangrijkste steden in de klassieke Maya-period in de 3<sup>e</sup>-9<sup>e</sup> eeuw. Tikal bereikte zijn hoogtepunten in de 5<sup>e</sup> en 8<sup>e</sup> eeuw. Sinds 2018 nemen onderzoekers aan dat er in het gebied rond Tikal tenminste een miljoen mensen woonden. De stad werd uiterlijk in de 10<sup>e</sup> eeuw volledig verlaten.

|- 
| colspan="3" | <hr />

|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_07.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Angkor Wat'''
Het bekendste tempelcomplex in de regio Angkor van Cambodja ligt zo'n 250 km ten noordwesten van de hoofdstad Phnom Penh. Toen het land ten zuiden van China zich in de 10<sup>e</sup> eeuw tot een regionaal machtscentrum in zuid-oost Azië ontwikkelde, bouwde de Khmer grote steden en enorme tempels. Angkor Wat werd gebouwd onder koning Suryavarman II. Het complex werd gebouwd als de staatstempel van de koning en werd gebruikt voor de verering van Vishnoe. Er is ook bewijs dat het de graftempel van Suryavarman II was.

|- 
| colspan="3" | <hr />

|- valign="top"
|[[File:Wonders_Of_Humanity_C3_Wonder_Image_08.png|200px]]
|&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td>
|'''Terracottaleger'''
Het zogenaamde Terracottaleger bestaat uit meer dan 7'000 levensgrote soldaten. Het maakt deel uit van een vroeg-Chinees grafcomplex, Qin Shi Huangdi-mausoleum. De constructie startte in 246 v.Chr. en keizer Qin Shi Huangdi werd er in 210 v.Chr. begraven. Het is één van de grootste tomben ter wereld, één van de grootste archeologische vondsten van de 20<sup>e</sup> eeuw en staat sinds 1987 op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
|}

{{RulesHistoryHeading}}

{{HistoryRow
 | date = 2024-09-08
 | description = In de spelregels voor Set II is de bonus voor het Alhambra verhoogd van 4 naar 5 punten per boer, en naar 6 punten per boer als met tenminste 120 tegels gespeeld wordt.
}}

== Tegelverdeling ==

=== Set I ===

{{BeginTileList|width=800px|tiles=4}}
{{Tile|image=Wonders_of_Humanity_C3_Tile_01.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=NotreDame}} + {{Feature|edition=C3|name=Monastery}} + {{Feature|edition=C3|name=ContinuousRoad}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{Tile|image=Wonders_of_Humanity_C3_Tile_03.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=Stonehenge}} + {{Feature|edition=C3|name=ContinuousRoad}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{Tile|image=Wonders_of_Humanity_C3_Tile_04.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=CircusMaximus}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{Tile|image=Wonders_of_Humanity_C3_Tile_02.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=Alhambra}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{EndTileList}}

=== Set II ===

{{BeginTileList|width=800px|tiles=4}}
{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Tile_05.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=AbuSimbel}} + {{Feature|edition=C3|name=ContinuousRoad}} + {{Feature|name=Farmhouse|variant=short|edition=C3}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Tile_06.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=Tikal}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Tile_07.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=AngkorWat}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{Tile|image=Wonders_Of_Humanity_C3_Tile_08.png|count=1|config={{Feature|edition=C3|name=TerracottaArmy}} + {{Feature|edition=C3|name=ContinuousRoad}} + {{Feature|name=Farmhouse|variant=short|edition=C3}}|width=300px|padding-right=30px|padding-bottom=30px}}
{{EndTileList}}
{{TileIllustrations|edition=C3|F=1}}

{{FootnoteIconPara}}

[[Category:Third Edition]]
[[Category:Third Edition Minor Expansion]]