Basisspel Jagers en Verzamelaars
 |
| 1e editie 999 Games |
Algemene informatie en opmerkingen
Oorspronkelijk uitgegeven door Hans im Glück, in Template:Year nl.
Enige duizenden jaren voordat de stad Carcassonne met zijn machtige stadswallen ontstond, was het gebied al bewoond. De mensen leefden in stammen en maakten jacht op wilde dieren. Verder leefden zij van visvangst en het verzamelen van bessen, paddenstoelen en noten. Recent zijn archeologische vondsten gedaan in de vele grotten die het gebied met zijn kalksteengrond rijk is. Er zijn talloze prachtige grotschilderingen en andere sporen van een vroege beschaving.
Spelmateriaal
- 79 landtegels (inclusief een starttegel met een vulkaan)
Starttegel
- 12 bonustegels
Rugzijde bonustegels
- 1 scorebord
- 5 scorefiches
- 30 stamleden in 5 kleuren
- 10 hutten in 5 kleuren
- 10 groene houten fiches
Overzicht
De spelers leggen om beurten landtegels op tafel. Er ontstaan weiden, bossen en rivieren waarop de spelers hun stamleden en hutten kunnen inzetten om punten te verdienen. Omdat men zowel tijdens als na afloop van het spel punten kan verdienen, staat de winnaar pas aan het einde van het spel vast.
Voorbereiding
Leg de starttegel met de vulkaan midden op de tafel. Schud de overige 78 landtegels en leg ze in meerdere gedekte stapels op tafel zodat iedereen er goed bij kan. De bonustegels worden ook geschud en in een aparte gedekte stapel op tafel gelegd. Leg het scorespoor en de scorefiches aan de rand van de tafel.
Elke speler kiest een kleur en krijgt de 6 stamleden en 2 hutten van die kleur. Zet één van de stamleden op vak 0 van het scorespoor. De overige 5 stamleden en de 2 hutten neemt elke speler in voorraad.
De jongste speler bepaalt wie het spel begint.
Spelverloop
Er wordt met de wijzers van de klok mee gespeeld. De speler die aan de beurt is, voert onderstaande acties in de aangegeven volgorde uit:
- De speler moet een nieuwe landtegel trekken van één van de stapels (niet van de stapel met bonustegels) en die aanleggen.
- De speler mag één van zijn stamleden of hutten uit zijn voorraad op de zojuist aangelegde tegel plaatsen.
- Als door het aanleggen van de tegel afgebouwde bossen of rivieren ontstaan, moeten deze nu gewaardeerd worden.
1. Het leggen van landtegels
Als eerste actie in zijn beurt moet een speler een landtegel van één van de gedekte stapels trekken. Hij laat deze aan alle andere spelers zien (zodat ze hem goed kunnen “adviseren”) en past deze open aan het bestaande landschap. Hij is aan de volgende voorwaarden gehouden:
- De nieuwe tegel (in de voorbeelden rood omrand) moet met minstens één zijde aan één of meer al op tafel liggende tegels worden gelegd. Het is niet togestaan om tegels hoek aan hoek diagonaal aan elkaar te leggen. [1]
- De landschappen van aangrenzende tegels zoals weiden, rivieren en bossen moeten aan elkaar passen en worden dus uitgebreid.
- Soms (zelden) kan een tegel niet worden aangepast, omdat er geen toegestane verbinding bestaat. In dat geval wordt de betreffende tegel uit het spel genomen en moet de speler een nieuwe tegel trekken die dan wordt aangelegd.
 De rivier en beide weiden worden uitgebereid |
 Het bos wordt uitgebreid |
 Aan de linkerzijde wordt het bos uitgebreid, aan de onderkant de weide |
 Zo mag bijvoorbeeld niet worden aangelegd |
2. Het plaatsen van stamleden of hutten
Als de speler een tegel heeft gelegd, mag hij of zij er een stamlid of hut op plaatsen. Daarbij moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan:
- Er mag per beurt maar één stamlid of hut geplaatst worden.
- Het stamlid of de hut moet uit de eigen voorraad van de speler komen.
- Het stamlid of de hut moet op de zojuist aangelegde tegel geplaatst worden.
- De speler beslist op welk deel van de tegel het stamlid of de hut geplaatst wordt.
Een stamlid kan ingezet worden als:
 Verzamelaar in een bos |
 of als visser op een rivier |
 of als jager op een weide |
 of hij plaatst een hut op een fivier of meer |
Als een speler zijn stamlid als jager inzet, zet hij deze niet rechtop, maar legt hem plat neer in een weide. Meer details hierover en over hutten, zie Hutten
- Op de door de nieuwe tegel verbonden bossen, rivieren of weiden mag geen ander (ook geen eigen) stamlid staan. Het is niet van belang hoe groot de afstand van het stamlid tot de nieuwe tegel is. De twee voorbeelden hieronder leggen dat nader uit:
 Blauw kan alleen een stamlid als jager inzetten, want er staat in het bos al een verzamelaar |
 Rood kan zijn stamlid als verzamelaar of visser inzetten. Als jager kan hij alleen op de kleine weide een stamlid inzetten. Op de grote weide staat immers al een jager |
Desondanks kan het voorkomen, dat meerdere stukken op een aaneengesloten gebied (bos, rivier of weide) staan. Hoe dat mogelijk is, wordt uitgelegd bij Een afgebouwd bos en de bonustegels.
Als een speler in de loop van het spel geen stamleden of hutten meer in zijn voorraad heeft, kan hij alleen nog landschapstegels aanleggen. Maar geen paniek: men kan zijn stamleden ook weer terugkrijgen (zie “De terugkeer van stamleden naar hun eigenaar”). Hutten blijven daarentegen tot het einde van het spel staan waar ze geplaatst zijn.
Hierna is de beurt van de speler afgelopen. De volgende speler (met de wijzers van de klok mee) is aan de beurt. Uitzondering:' Als door het aanleggen van een tegel een rivier of bos wordt afgebouwd, worden eerst de punten geteld, voordat de volgende speler aan zijn beurt begint. Dit geldt niet als een weide wordt afgebouwd.
3. De puntentelling van afgebouwde rivieren en bossen
Een afgebouwde rivier
Een rivier is afgebouwd als dze aan beide uiteinden eindigt in een meer of een bron of als deze een gesloten cirkel vormt. Een speler die op een afgebouwde rivier de meerderheid aan vissers heeft, krijgt voor iedere tegel waar de rivier uit bestaat 1 punt. Als de rivier wordt begrensd door 1 of 2 meren, krijgt hij voor iedere vis ook 1 punt.
 Rood krijgt 6 punten: De afgebouwde rivier bestaat uit 3 tegels (1, 2, 3). Iedere tegel levert 1 punt op. Het meer op tegel 1 bevat 1 vis, het meer op tegel 3 bevat 2 vissen. Dat levert nogmaals 3 punten op. |
 Rood krijgt 3 punten: (2 tegels en 1 vis) Ook als blauw de nieuwe tegel zou hebben gelegd om zijn bos uit te breiden, krijgt rood de punten, omdat de rivier afgebouwd is en hij daar een visser heeft staan. |
Let op: De speler die de rivier afbouwt is meestal dezelfde speler als die daar een visser heeft en de punten ontvangt. Dat hoeft echter niet zo te zijn. Het kan voorkomen dat een speler een rivier afbouwt terwijl een andere speler daar een visser heeft staan en de punten incasseert. Zie het voorbeeld hierboven.
Alle punten worden direct verwerkt op het scorebord. Als de scorepion van een speler het startvak bereikt, pakt hij 1 van de scorefiches en legt deze met waarde 50 naar boven op tafel, zodat iedereen kan zien, dat hij op het scorebord éénmaal is rondgegaan. Als een speler nogmaals het startvak bereikt, draait hij zijn scorefiche om naar waarde 100. In spellen met weinig spelers kan het voorkomen dat een speler meer dan 150 punten behaalt. Hij pakt dan een tweede fiche en legt deze open voor zich neer met waarde 50 naar boven.
Een afgebouwd bos en de bonustegels
Een bos is af als het helemaal omgeven is door weiden (m.a.w. dat er geen vrije zijde meer is waaraan nog bos kan worden gelegd) en als er geen gaten in zitten, waar nog tegels in passen. Er is geen beperking aan het aantal tegels waaruit een bos kan bestaan. Een speler die in een afgebouwd bos de meerderheid aan verzamelaars heeft krijgt voor elk bosdeel waaruit het bos bestaat 2 punten.
Na de telling wordt vastgesteld of er goudklompen in het bos aanwezig zijn. In dat geval trekt de speler die het bos heeft afgebouwd 1 tegel van de stapel bonustegels. [2] Hij mag de bonustegel overal en volgens de spelregels aanleggen en er een stamlid of hut op zetten. Als hij zo weer een rivier of bos afbouwt, vindt er nogmaals een puntentelling plaats. De speler mag echter niet nog een bonustegel trekken als hij weer een bos met goudklompen afbouwt. Als de stapel met bonustegels op is, vervalt het recht om er een te trekken!
Samengevat:
- De speler die een verzamelar in een afgebouwd bos heeft, krijgt punten.
- De speler die een bos met goudklompen heeft afgebouwd trekt een bonustegel. In het voorbeeld rechts: als rood het bos zou afbouwen, had hij zowel de punten als de bonustegel gekregen. Als blauw het bos had afgebouwd, zou rood de punten krijgen en blauw de bonustegel.
- Een bonustegel mag met inachtneming van de spelregels overal aan het speelveld worden gelegd.
- Het maakt niet uit hoeveel goudklompen er in een bos zijn: er mag altijd maar 1 bonustegel worden getrokken.
- Als in een bos geen goudklompen te vinden zijn, [3] mag er geen bonustegel worden getrokken.
De bonustegels worden verderop in de spelregels in detail uitgelegd.
Wat gebeurt er als er meerdere stamleden in een afgebouwd bos of op een afgebouwde rivier staan? Door het slim aanpassen van tegels kan het voorkomen dat meerdere verzamelaars in een bos staan of meerdere vissers op een rivier. Als een afgebouwd bos of rivier geteld wordt, wordt eerst bepaald of een speler hier meer stamleden bezit dan elke andere speler. Deze speler krijgt de punten dan als enige. Als meerdere spelers de meeste stamleden bezitten, ontvangen ze allemaal het volle aantal punten.
Voorbeeld
De nieuw aangelegde tegel voegt de vooreen gescheden bossen samen. Hierna wordt hetzelfde bos door meerdere verzamelaars bezet.
Rood en blauw kreigen elk 10 punten.
Rood heeft de meerderheid in dit bos en krijgt 12 punten.
Opmerking: Dat er meerdere stamleden in hetzelfde gebied staan is niet in strijd met de regel: "Er mag geen ander stamlid (zelfs niet van dezelfde speler) op het bos, de rivier of weidedelen staan die aan de zojuist aangelegde tegel verbonden zijn." Deze regel is alleen van toepassing op het zetten van nieuwe stamleden! Hier hebben we echter te maken met het verbinden van gebieden waar waar al stamleden zijn gezet.
De terugkeer van stamleden naar hun eigenaar
Nadat een bos of een rivier is afgebouwd en geteld, en alleen dan gaan de zich daar bevindende stamleden terug naar hun eigenaren. De speler(s) nemen hun stamleden terug en mogen deze vanaf de volgende ronde weer inzetten.
Voorbeeld
Het is mogelijk om in dezelfde beurt een stamlid in te zetten, er punten voor te krijgen, en deze weer terug te krijgen. Hiertoe moet je in deze volgorde:
- een bos of rivier afbouwen met de nieuwe tegel;
- daar een verzamelaar of visser plaatsen;
- punten tellen voor het afgebouwde bos of de rivier;
- de verzamelaar of visser terugnemen. [4]
Hutten
Hutten worden uitsluitend op rivieren of meren geplaatst. Met elkaar verbonden rivieren en/of meren vormen rivierenstelsels. Het complete rivierenstelsel waarop een hut staat hoort bij die hut. Meren onderbreken een rivierenstelsel niet. Een rivierenstelsel eindigt bij een bron of aan de rand van het speelveld. Hutten worden pas aan het einde van het spel gewaardeerd.
Het plaatsen van hutten is gebonden aan de volgende voorwaarden: op het rivierenstelsel waar een speler een hut wil plaatsen, mag zich geen andere hut bevinden (ook niet van de speler zelf). Als een hut eenmaal is geplaatst mag deze zolang het spel duurt niet worden teruggenomen.
Let op: hutten en vissers staan elkaar niet in de weg.
Voorbeelden met hutten
Het rivierenstelsel links is van blauw. Het rivierenstelsel rechts is van rood.
De blauwe hut mag hier gezet worden.
De rode visser mag hier gezet worden.
Weiden
Weiden worden niet geteld. Ze dienen uitsluitend om jagers te plaatsen. Als jagers eenmaal zijn geplaatst, kunnen ze niet meer worden teruggenomen. Leg de jagers plat neer, opdat ze duidelijk zijn te onderscheiden van rechtopstaande vissers en verzamelaars. Die kan men in de loop van het spel wel terugkrijgen. Jagers leveren pas aan het einde van het spel punten op (zie “De eindtelling”)
Voorbeeld met weiden
De 2 jagers hebben elk hun eigen weide. Bos, rivieren en de rand van het speelbord scheiden de weiden van elkaar.
Na het aanleggen van de nieuwe tegel zijn de weiden verbonden. Alle jagers bevinden zich nu in dezelfde weide. Let op: De speler die de nieuwe tegel heeft gelegd, mag nu geen jager plaatsen omdat er al jagers in de weide staan.
Het einde van het spel
Aan het einde van de beurt waarin de laatste landschapstegel (geen bonustegel) wordt gelegd, gebeurt het volgende: de spelers nemen alle stamleden die op onafgebouwde bossen en rivieren staan terug.
Niet afgebouwde rivieren en bossen worden niet gewaardeerd. Hutten op rivierenstelsels en jagers op weiden blijven op het speelveld staan. Nu volgt de eindtelling.
Eindtelling
Puntentelling voor hutten
Een speler die als enige een hut op een rivierenstelsel bezit, ontvangt voor iedere vis in dit rivierenstelsel 1 punt. Als meerdere spelers een hut op dit rivierenstelsel bezitten ontvangen ze allen het volle aantal punten. Als een speler de meeste hutten op een rivierenstelsel bezit, krijgt hij als enige het volle aantal punten. Voor de waardering van hutten is het niet van belang of het rivierenstelsel is afgebouwd of niet. Op deze manier worden alle hutten gewaardeerd.
Voorbeeld
Blauw krijgt 5 punten (5 vissen).
Puntentelling voor jagers op de weiden
Een speler die als enige een jager op een weide bezit ontvangt de volgende punten: ieder stuk wild, iedere mammoet en iedere oeros (alleen op de bonustegels) levert 2 punten op.
Sabeltandtijgers zijn concurrenten in de jacht. Ze jagen uitsluitend op wild en wagen zich niet aan mammoeten of oerossen. Voor iedere sabeltandtijger in een weide wordt 1 stuk wild minder geteld. Om het overzicht te bewaren kunnen de spelers de groene fiches gebruiken en er steeds per weiland een tijger en een stuk wild mee bedekken. De punten voor de rest van het wild, de mammoeten en de oerossen worden daarna bij elkaar opgeteld. Als er meer tijgers op de weide staan dan wild, krijgt een speler geen minpunten.
Als meerdere spelers de meeste jagers op een weide bezitten, ontvangen ze allen het volle aantal punten. Als 1 speler de meeste jagers bezet, krijgt hij als enige de punten. Voor de waardering van jagers is het niet van belang of een weide is afgebouwd of niet. Op deze manier worden alle jagers op het speeloppervlak gewaardeerd. Na een telling worden de groene fiches van het bord verwijderd en eventueel gebruikt bij een volgende telling.
Voorbeelden van weiden
Weide 1: 1 wild. Groen krijgt 2 punten.
Weide 2: 1 wild, 1 mammoet, 1 tijger. Geel en rood krijgen beiden 2 punten voor de mammoet. Het wild is voor de tijger.
Weide 3: 2 wild, 2 mammoeten, 1 oeros, 1 tijger. Rood heeft de meeste jagers en ontvangt als enige de 8 punten (2 mammoeten = 4 punten, 1 oeros = 2 punten, 1 wild = 2 punten).
Weide 4: 2 tijgers, 1 wild. Blauw krijgt geen punten en ook geen minpunten.
(Voor het overzicht zijn op weide 3 een tijger en een wild met groene fiches afgedekt.)
Beschrijving van de bonustegels
De bonustegels moeten volgens de gebruikelijke regels worden aangelegd. Daarnaast gelden de volgende bijzondere regels:
 |
Het vuur verjaagt alle tijgers uit de weide, ook als er geen jager op de tegel ligt. Hierdoor wordt alle wild in de weide geteld. |
 |
Iedere groep paddestoelen in een afgebouwd bos levert bij het tellen van dit bos 2 bonuspunten op. |
 |
Iedere oeros levert bij het tellen van de jagers 2 punten op. |
 |
Als een speler de tegel met het monolithische bouwwerk aan het speelveld past en bij deze ceremonieplaats een jager legt, ontvangt bij de eindtelling alleen deze jager de punten voor die weide. Het maakt in dit geval nie tuit, hoeveel andere jagers zich in die weide bevinden. Let op: op het moment van het inzetten van de jager mogen zich conform de spelregels geen andere jagers in de weide bevinden! |
Tegelverdeling
Aantal tegels: 79
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1
x1 (Starttegel)Aantal bonustegels: 12
x1 x1
x1 x1
x1
x1 x1
x1
x1
x1
x1 x1Aantal scorefiches: 5
x5Voorkant
x5Achterkant
Voetnoten
Kijk op de Pictogrammen pagina voor uitleg over en licensering van de pictogrammen.
- ↑
In de RGG-editie wordt hier nog de volgende zin toegevoegd: “De rand van de tafel is de grens van het speelveld. Spelers mogen geen tegels over de rand van de tafel leggen of het speelveld verschuiven om een tegel aan te leggen die over de rand van de tafel zou komen.”
- ↑
Vraag: Als ik een tegel aanleg waarmee meer dan één bos tegelijk wordt afgebouwd, krijg ik dan meer dan één bonustegel?
Antwoord: Nee. Je kunt niet meer dan één bonustegel per beurt krijgen, ongeacht hoeveel bossen je afbouwt, of dat nu met je eerste tegel of met de bonustegel gebeurt. Het aanleggen van de bonustegel gebeurt in dezelfde beurt en dus krijg je geen extra bonustegel.
- ↑
In de RGG-editie is de volgende foutieve opmerking toegevoegd: “(slechts mogelijk bij bossen van 2 bosdelen)”
- ↑
Bij de editie van RGG is hier de volgende zin toegevoegd: “In de juiste omstandigheden kan is het zelfs mogelijk dat een speler dat zowel met het aanleggen van zijn landtegel alsook met het aanleggen van een bonustegel kan doen.”