Schapen en Heuvels
![]() |
Je leest nu de spelregels voor dit tegelontwerp. |
![]() | Lees de volgende spelregels als jouw tegels er zoals deze tegel uitzien.![]() |
Hebben jouw tegels een ander ontwerp, kies dan een spel uit Spin-offs. | ![]() |
De herders op de weiden rondom Carcassonne wachten geduldig tot hun kudde schapen zich verzamelt. Ze moeten alleen wel uitkijken dat er geen wolf opduikt voordat ze hun kudde veilig naar de stal hebben gedreven. Vanaf de heuvels kun je de controle krijgen over wat eerst verloren leek. En verder is menig monnik maar wat blij met een wijngaard in de directe omgeving van zijn klooster.
Algemene informatie en opmerkingen

De nieuwe editie van Schapen en Heuvels werd in 2018 uitgegeven door Hans im Glück.
Oorspronkelijk uitgebracht voor de eerste editie in 2014.
Dit is de negende grote uitbreiding voor het Carcassonne en introduceert een aantal nieuwe aspecten in het spel.
Nieuwe elementen:
- Herders, een speciaal figuur die een kudde schapen kan laten groeien en scoren.
- Schaap en wolf fiches, die uit een zak worden getrokken om nieuwe schapen aan je kudde toe te voegen of ze te verliezen als je een wolf pakt.
- Wijnvelden, die extra punten opleveren voor naburige kloosters.
- Heuvels, die een meerderheid geven wanneer er gelijkspel is op een project.
Speelmateriaal
- 18 landtegels
- 18 schaaps- en wolfsfiches (4x 1 schaap, 5x 2 schapen, 5x 3 schapen, 2x 4 schapen, 2x wolf)
- 1 buidel
- 6 herders in 6 kleuren
Spelregels
Voorbereiding
Doe alle schaaps- en wolfsfiches in de buidel. Geef elke speler (inclusief jezelf) de herder in zijn kleur. Schud de nieuwe landtegels door de andere landtegels.
Met uitzondering van de nieuwe spelregels die bij deze uitbreiding van toepassing zijn, blijven de basisspelregels van Carcassonne ongewijzigd van kracht.
Herders, schapen en wolven
2. Een meeple plaatsen
Na het aanleggen van een tegel met een weide, mag je kiezen of je zoals gebruikelijk een meeple of je herder op de weide plaatst. Plaats je je herder, dan trek je direct een fiche uit de buidel.
Is het een schaapsfiche, dan leg je die bij je herder op de weide.
Is het een wolfsfiche, dan doe je die terug in de buidel en neem je je herder terug in voorraad.
Je mag je herder ook in een weide met een boer zetten (en omgekeerd), maar niet in een weide met een andere herder. De herder is een speciaal speelstuk, geen meeple.
Tijdens het spel heeft de herder de volgende functie:
1. Landtegel leggen
Als jij een tegel legt waardoor je de weide van je herder vergroot, voer je eerst zoals gebruikelijk de actie 2. Een meeple zetten uit. Vervolgens mag je één van de volgende twee acties uitvoeren:
- Kudde uitbreiden (fiche uit de buidel trekken)
OF
- Kudde naar de stal drijven (schapen tellen)
Kudde uitbreiden
Trek een fiche uit de buidel:
Kudde naar de stal drijven
Tel van elk schaapsfiche op de weide met jouw herder het aantal schapen wat op het fiche staat. Dit is het aantal punten wat je krijgt. Doe vervolgens de schaapsfiches terug in de buidel en neem je herder terug in voorraad.
Meerdere herders op en weide
Als losse weiden met herders later in het spel worden verbonden, kunnen er meerdere herders op een weide staan. Iedere speler die een herder op die weide heeft mag zoals gebruikelijk de kudde uitbreiden of de kudde naar de stal drijven, maar deze acties worden anders afgehandeld:
- Wordt er een schaapsfiche getrokken, dan wordt dat fiche zoals gebruikelijk neergelegd. Wordt er een wolfsfiche getrokken, dan gaan alle schaapsfiches van die weide terug naar de buidel en nemen de betrokken spelers hun herder terug in voorraad.
- Leidt een speler de kudde naar de stal, dan worden de schapen op alle schaapsfiches op de weide geteld en de fiches gaan terug naar de buidel. Iedere speler met een herder op die weide krijgt de betreffende punten.

Had je ervoor gekozen de kudde uit te breiden en een wolfsfiche getrokken, hadden alle herders teruggenomen moeten worden en alle schaapfiches van de weide waren teruggegaan naar de buidel, en had niemand punten gekregen.
Om punten te krijgen voor je schapen, moet je normaalgesproken de actie kudde naar de stal drijven uitvoeren.
Uitzondering: Als een speler een weide met herders en schapen door middel van wegen of stadsmuren volledig afbouwt, dan volgt automatisch de actie Kudde naar de stal drijven voor die weide.[1] [2]
3. Puntentellingen afhandelen
De herder krijgt geen punten voor andere projecten en wordt niet beïnvloed door andere tellingen.
Eindtelling
Als jouw herder en schapen aan het einde van het spel nog op een weide staan, krijg je er geen punten meer voor.
Heuvels
(Idea: Manfred Keller)
1. Landtegel leggen
Trek je een tegel met een heuvel, dan trek je direct nog een gedekte tegel en schuif je die onder de heuveltegel. Je mag de tweede tegel niet bekijken! Leg de tegel volgens de gebruikelijke regels aan. De gedekte tegel blijft eronder.[3]
2. Een meeple zetten
Na het aanleggen van de heuveltegel mag je op de gebruikelijke wijze een meeple zetten (op één van de projecten: weg, stad, weide). Je mag geen meeple op de heuvel zelf zetten.
3. Puntentellingen afhandelen
Als je een meeple hebt op een project op een heuveltegel, dan wordt een gelijke stand in het betreffende project in jouw voordeel beslist. Als er een puntentelling plaatsvindt voor een project (weg, stad of weide) en er is een gelijkspel voor wat betreft de meerderheid, controleer dan of een deel van dat project op een heuveltegel ligt. Is dat het geval, en één van de spelers die bij het gelijkspel betrokken is heeft een meeple op dat project op de heuveltegel, dan wordt het gelijkspel in diens voordeel beslist en krijgt hij als enige de punten voor dit project. In tegenstelling tot een gelijkspel zonder heuvels krijgen de overige spelers die bij het gelijkspel betrokken zijn geen punten. [4] [5]
Een meeple op een heuvel heeft alleen een functie bij de puntentelling van project. Als er geen gelijkspel is, heeft de heuvel geen bijzondere functie. Nadat de puntentelling voor een project is afgehandeld neemt de eigenaar de meeple van de heuveltegel zoals gebruikelijk weer in voorraad.
Eindtelling
Meeples op heuveltegels beslissen ook bij de eindtelling een gelijkspel in hun voordeel en leveren op dezelfde wijze punten op (inclusief boeren).
Wijngaarden
1. Landtegel leggen
Tegels met een wijngaard worden op de gebruikelijke wijze aangelegd.
2. Een meeple zetten
Na het aanleggen van een tegel met een wijngaard, mag je zoals gebruikelijk een meeple op de tegel zetten, maar je mag de meeple niet op de wijngaard zelf zetten.
3. Puntentellingen afhandelen
Als een klooster wordt afgebouwd, krijgt de speler die bij de puntentelling punten krijgt voor het klooster 3 punten extra voor elke wijngaard die zich op één van de 8 omringende tegels bevindt. Een wijngaard kan meerdere kloosters extra punten geven.
Eindtelling
Bij de eindtelling leveren omringende wijngaarden geen extra punten op voor onafgebouwde kloosters. [6]
Nieuwe landtegels
Nieuwe speciale stadstegels (Idee: Jan König)
Opmerking: Als je deze tegels aanlegt zoals hierboven weergegeven, dan zijn alle stadsdelen op deze tegels met elkaar verbonden. (De stadsdelen van deze twee tegels zijn bewust asymmetrisch ontworpen.)
Opmerking: Worden deze twee tegels zo aan elkaar gelegd, dan zijn de tweestadsdelen niet met elkaar verbonden. De bovenste en onderste weide zijn ook niet met elkaar verbonden.
Andere uitbreidingen
Dit gedeelte bevat aanvullende informatie over combinaties met andere Carcassonne-uitbreidingen.

- Gewone meeple (
Basisspel)
- Grote meeple (
Uitbr. 1 - Kathedralen en Herbergen)
- Varken (
Uitbr. 2 - Kooplieden en Bouwmeesters)
- Herenboerderij (
Uitbr. 5 - Burgemeesters & Abdijen)
- Circusdirecteur (
Uitbr. 10 - Het Circus)
- Bewakingsmeeple (
Uitbr. 11 - Spoken, Spookslotten & Kerkhoven)
- Fantoom (
De Volgeling)
Uitbr. 3 - De Draak, de Fee en de Jonkvrouw


Uitbr. 6 - Graaf, Koning en Consorten


- Gewone meeple (
Basisspel)
- Abt (Basisspel -
De Abt) - handig voor de kerkbonus van Darmstadt-kerk
- Grote meeple (
Uitbr. 1 - Kathedralen en Herbergen)
- Transportwagen (
Uitbr. 5 - Burgemeesters & Abdijen)
- Burgemeester, als er wapens in de stad zijn (
Uitbr. 5 - Burgemeesters & Abdijen)
- Meeple op een brug die op de heuveltegel staat (
Uitbr. 8 - Bruggen, Burchten & Bazaars)
- Circusdirecteur (
Uitbr. 10 - Het Circus)
- Bewakingsmeeple (
Uitbr. 11 - Spoken, Spookslotten & Kerkhoven)
- Fantoom (
De Volgeling)
Uitbr. 5 - Burgemeesters & Abdijen

Uitbr. 6 - Graaf, Koning en Consorten

Uitbr. 8 - Bruggen, Burchten & Bazaars


Uitbr. 5 - Burgemeesters & Abdijen

Uitbr. 6 - Graaf, Koning en Consorten

Uitbr. 8 - Bruggen, Burchten & Bazaars

Kloosters in Duitsland /
Kloosters in Nederland & België /
Japanse Gebouwen

Huisregels
Als je je geen zorgen maakt of er spelers bij wijze van strategie tegels tellen, en je alle tegels in het spel wilt kunnen gebruiken, kun je ook lege tegels onder getrokken heuveltegels schuiven. (Met dank aan Crispy Jones.)
Tegelverdeling
Voetnoten
Kijk op de Pictogrammen pagina voor uitleg over en licensering van de pictogrammen.
- ↑
Deze uitzondering heeft betrekking op de speciale situatie dat een weide omringd en "afgesloten" wordt door wegen en steden zodat deze niet meer uitgebreid kan worden. Op dat moment vindt er een puntentelling voor de herder plaats: de speler krijgt punten voor de schapen op de fiches, de schaapsfiches gaan terug in de buidel, en speler neemt zijn herder terug in voorraad. (12/2015)
Een veld volledig omsloten zonder gaten kan niet worden uitgebreid, maar dit betekent niet dat het veld automatisch wordt gescoord. De afgesloten weide wordt zoals gebruikelijk aan het einde van het spel geteld. - ↑
Dezelfde uitzondering is van toepassing als je een herder op een binnenweide zet. Op diverse SSSS- of SSSW-tegels staat een binnenweide die volledig ommuurd is en niet uitgebreid kan worden. In dit geval, zet je de herder op de binnenweide, voer je de actie Kudde uitbreiden uit en, mits je geen wolfsfiche trok, volgt automatisch de actie Kudde naar stal drijven aangezien de weide al afgesloten is. Dit zijn voorbeelden van SSSS-tegels met binnenweiden:
Dit zijn voorbeelden van SSSW-tegels met binnenweiden:
Op de volgende SSSS-tegel staat geen binnenweide omdat deze niet zoals een normale weide door muren of wegen wordt omringd. Het grasveld is slechts een illustratie van een steekspel. (Hoe dan ook, het zou ook een raar zicht zijn, herders en schapen tussen ridders in een steekspel, niet?)
- ↑
Als de heuveltegel de laatste tegel van het spel is, mag de speler die nog steeds aanleggen zonder dat er een tweede tegel onder zit. Vervolgens wordt de beurt op de normale wijze (hout verplaatsen, puntentellingen afhandelen) afgerond. Merk op dat het gewonlijk niet mogelijk is om met deze tegel een tiebreak te veroorzaken – zelfs niet als je er een meeple op zet, aangezien het niet mogelijk is om die meeple met een bezet project te verbinden aangezien het spel voorbij is. (10/2014)
- ↑
Als de spelers die bij het gelijkspel betrokken zijn ook allemaal evenveel meeples op heuvels hebben in dat project, blijft het gelijkspel overeind en krijgen alle betrokken spelers de punten. Zolang ieder van de spelers die betrokken is bij het gelijkspel tenminste één meeple op en heuvel heeft, ongeacht of het aantal meeples op heuvels oneven is, blijft het gelijkspel overeind en ontvangen beide spelers de punten. (5/2014)
- ↑
Als alternatief kan ook het aantal meeples op heuvels geteld worden om het gelijkspel te doorbreken. Als dan twee spelers hetzelfde aantal meeples op het project heeft, maar er van de ene speler meer meeples op heuvels staan dan van de andere, krijgt de speler met de meeste meeples op heuvels alle punten en de andere speler geen. (5/2014)
- ↑
De wijngaard heeft aan het einde van het spel geen gevolgen voor de eindtelling, ongeacht het betreffende type klooster (gewoon klooster, abdij, cultusplaats, Duits klooster of Japans gebouw). (5/2014)
- ↑
We hebben deze zin aangepast volgens de Duitse spelregels. De spelregels van ZMG bevatten een foutief vertaalde versie van deze zin: "Je mag één meeple uit de stad Carcassoone op een tegel met een onafgebouwd project zetten."
- ↑
Als een abt wordt verwijderd uit een onvoltooid klooster in fase 2. Een meeple zetten krijgt het geen punten voor aangrenzende wijngaarden. Aangezien je met de meeple scoort en niet met de beurt, zijn de wijngaarden in dit geval niet van toepassing 3. Puntentellingen afhandelen geteld worden als de wijngaarden worden toegepast.
- ↑
We hebben de bewoording aangepast zodat meer overeenkomt met de Duitse spelregels en de onduidelijkheid wegneemt met betrekking tot het verwijderen van de abt als het klooster is afgebouwd. De oorspronkelijke Engelse bewoording is: "Je abt krijgt alleen extra punten voor wijngaarden als het klooster is afgebouwd. Als je je abt terughaalt voordat het klooster is afgebouwd, krijg je de extra punten niet."